ΝΕΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟ Yachting

Μάνος Ν. Ρούδας

Πως ο νέος νόμος για τα σκάφη αναψυχής μπορεί να επηρεάσει το θαλάσσιο τουρισμό

Με αφορμή το νέο Νομοσχέδιο του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, με τίτλο «Εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου για τη δραστηριοποίηση των πλοίων αναψυχής και των τουριστικών ημερόπλοιων, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου των επαγγελματικών πλοίων αναψυχής και άλλες διατάξεις», το οποίο έχει τεθεί για διαβούλευση, δίνοντας την ευκαιρία σε όλους τους εμπλεκόμενους του κλάδου να υποβάλλουν τις προτάσεις τους πριν την ψήφισή του, είναι ευκαιρία να εξετάσουμε ορισμένα αριθμητικά στοιχεία σε σχέση με την πραγματική κατάσταση της αγοράς των επαγγελματικών σκαφών αναψυχής.

Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, από το 2018, η αγορά των πλοίων αναψυχής ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ, δηλαδή το 1,4% του ΑΕΠ, δημιουργώντας περίπου 43.000 άμεσες θέσεις εργασίας και πολλαπλάσιες έμμεσες. Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια η συνεισφορά του yachting στο ΑΕΠ της χώρας μας δεν έχει πέσει κάτω από το 0,9%. Οι ετήσιοι ναύλοι υπολογίζονται στα 433 εκατ. ευρώ, οι οποίοι αποδίδουν στο κράτος έσοδα περί τα 150 εκατ. ευρώ, ενώ τα σκάφη ξοδεύουν σε όλη την παράκτια και νησιωτική Ελλάδα σε συντηρήσεις, ανταλλακτικά, ελλιμενισμούς περίπου 223 εκατ. ευρώ. Το πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο είναι ότι η ανάπτυξη του yachting προκαλεί πολλαπλασιαστικά οφέλη στην τοπική-νησιωτική και εθνική οικονομία, που κανένα άλλο είδος τουρισμού δεν έχει σε τέτοιο βαθμό. Η μέση τουριστική δαπάνη ενός τουρίστα με σκάφος είναι από 1.000 έως 2.700 περίπου ευρώ, όταν π.χ. στον ξενοδοχειακό κλάδο η μέση τουριστική δαπάνη ανά επισκέπτη είναι περίπου 535 ευρώ (δηλαδή έως και 5 φορές πιο υψηλή στο θαλάσσιο τουρισμό).  

Δυστυχώς μέχρι σήμερα ισχύει ένα πολυδαίδαλο νομικό καθεστώς. Ο βασικός νόμος (ν.4256/2014 «Τουριστικά Πλοία και άλλες διατάξεις») έχει τροποποιηθεί από το 2014 μέχρι σήμερα εξήντα επτά φορές! Πέρα από αυτό, στην πράξη έχουμε ένα «οιονεί cabotage», υπάρχει εξαιρετικά σημαντική απώλεια κρατικών εσόδων, είναι συνήθεις οι παράνομες ναυλώσεις και δυστυχώς χαίρονται τα νησιά μας πλοία αναψυχής τα οποία αφήνουν «ψίχουλα» στη χώρα. Επίσης, σημαντική είναι η γραφειοκρατία στα Λιμεναρχεία και στις άλλες υπηρεσίες, δημιουργώντας άσχημο κλίμα στους τουρίστες και τους επαγγελματίες που περιμένουν στις ουρές, ενώ υπάρχει σύγχυση με το πλαίσιο ασφάλισης των πληρωμάτων των πλοίων αυτών.

Στο νέο νομοσχέδιο αποσαφηνίζεται το θεσμικό πλαίσιο για την ασφάλιση των πληρωμάτων και από τις βασικότερες μεταρρυθμίσεις του είναι ότι εδραιώνεται ένα ενιαίο ψηφιακό «οικοσύστημα» για όλο τον κύκλο λειτουργίας και δραστηριοποίησης ενός επαγγελματικού σκάφους – πλοίου αναψυχής. Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου άμεσα θα «τρέξουν» δύο βασικές εφαρμογές : το e-ΝΕΠΑ και το e-Ναυλοσύμφωνο, που θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς. Επίσης θα ξεκαθαρίσει το τοπίο για τους κυβερνήτες και τα πληρώματα, ώστε να μην υπάρχει περιθώριο για μαύρη εργασία.

Η ζήτηση για κυβερνήτες και πληρώματα σε επαγγελματικά σκάφη τα τελευταία χρόνια, ιστιοπλοϊκά και μηχανοκίνητα, είναι πρωτόγνωρη, με αποτέλεσμα η ζήτηση να καλύπτεται από προσφορά εργασίας αλλοδαπών, κυρίως Ευρωπαίων που έχουν ίσα δικαιώματα εργασίας με τους Έλληνες. Έχουν μάλιστα δημιουργηθεί ομάδες, εταιρίες ως και «δράσεις» για την προώθηση ξένων κυβερνητών και πληρωμάτων. Σε συνδυασμό με την απελευθέρωση των υπό ξένη σημαία σκαφών αναψυχής μήκους άνω των 35 μέτρων, υπό όρους και προϋποθέσεις, που προωθεί το νομοσχέδιο, είναι πολύ πιθανό σημαντικό μερίδιο της αγοράς να βρεθεί σε «ξένα χέρια».

Στον αντίποδα, η έλλειψη πληρωμάτων και κυβερνητών στη μέση της σεζόν, προκειμένου να χαθούν οι ναύλοι, καλύπτεται από άπειρο προσωπικό που προσλαμβάνεται κυριολεκτικά χωρίς προϋποθέσεις. Κοπέλες που τις μαζεύουν από το μόλο κατά τη διάρκεια των διακοπών τους εργάζονται ως καμαρωτίνες και σκίπερ απόφοιτοι μιας κάποιας σχολής αρχαρίων αναλαμβάνουν τη διακυβέρνηση σκαφών στα οποία επιβαίνουν οικογένειες. Κάτι παρόμοιο ισχύει και από την πλευρά των πλοιοκτητών. Άνθρωποι άσχετοι με τη θάλασσα, μετά από συζητήσεις στο καφενείο, βρήκαν πρόσβαση σε ΕΣΠΑ βάζοντας κάποια κεφάλαια για να ξεκινήσουν τη δική τους ΝΕΠΑ.

Η πρόσφατη προσπάθεια αναβάθμισης της εκπαίδευσης μέσω των ΙΕΚ, παρά τα ογκηρά γραφειοκρατικά μπερδέματα, ήταν μία κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση. Φυσικά και δεν έλυσε το πρόβλημα μονομιάς, αλλά αποτελεί μία σωστή βάση πάνω στην οποία μπορεί να οικοδομηθεί σταδιακά ένα σωστό εκπαιδευτικό πλαίσιο. Αυτό θα οδηγήσει σε καλύτερα καταρτισμένα πληρώματα και κυβερνήτες και θα κάνει τα επαγγέλματα της θαλάσσιας αναψυχής ευρύτερα διαδεδομένα.

Ο χώρος του yachting στην Ελλάδα χρειάζεται καλύτερη ποιότητα και όχι περισσότερη ποσότητα. Και αυτό ισχύει για πελάτες, πλοιοκτήτες, εργαζόμενους, γραφεία, κλπ.